Na przestrzeni wieków w kraju nad Wisłą powstawały przeróżne pachnidła i mazidła, przede wszystkim tworzone przez aptekarzy i drogistów, później przez drobnych i większych fabrykantów wszelkiej galanterii kosmetycznej. Poniżej zestawiłem najważniejsze postacie polskiego przemysłu zapachowego, począwszy od XIV wieku. Mianem "Nosów" określa się popularnie osoby zajmujące się zawodowo tworzeniem receptur kompozycji zapachowych, nie tylko z przeznaczeniem do perfum, ale także do kosmetyków, chemii gospodarczej, aromaterapii i innych zastosowań.
1367 - Powstały pierwsze alkoholowe perfumy o nazwie
Woda Królowej Węgier (Eau de Reine de Hongorie) dzięki
Elżbiecie Łokietkównie, córce Władysława Łokietka. Jak legenda głosi, recepturę zapachu (nalewka spirytusowa na bazie rozmarynu i tymianku) przekazał królowej Elżbiecie tajemniczy mnich-pustelnik, natomiast ona rozpowszechniła ten zapach w całej Europie. Legendarna kompozycja została odtworzona przez polskich perfumiarzy z Polleny-Aromy i obecnie jest sprzedawana w numerowanych opakowaniach, oprawionych w skórzane etui, w kształcie królewskiego modlitewnika.
1625 - Zostaje założona przez mgr
Adolfa Siedleckiego w Krakowie Apteka Pod Białym Orłem, będąca najstarszą w Polsce apteką wytwarzającą kosmetyki.
1735 - Laboratorium Chemiczno?Farmaceutyczne
Karola Sklepińskiego we Lwowie rozpoczęło wytwarzanie produktów kosmetycznych.
1850 - Laboratorium mgr
Wincentego Karpińskiego w Warszawie rozpoczęło wytwarzanie mydeł leczniczych i kosmetycznych, soli do kąpieli, olejków aromatycznych i produktów kosmetycznych.
1852 - Przemysłowiec-drogista
Fryderyk Jan Puls otworzył w Warszawie przy ul. Królewskiej 17a fabrykę pachnideł. Asortyment wyrobów obejmował mydła, kremy, pudry, wody kolońskie oraz perfumy o wyszukanych i trwałych zapachach. Jakość tych produktów nie ustępowała jakości kosmetykom zagranicznym. Kosmetyki były pakowane w piękne słoiczki, flakoniki i pudełeczka i cieszyły się dużą popularnością. Marka Puls stała się synonimem wysokiej jakości i solidności. W 1868 roku fabryka została przeniesiona do większego budynku przy ul. Marszałkowskiej 19. Kosmetyki Pulsa sprzedawane były w większości aptek i drogerii w Królestwie Polskim. W asortymencie fabryki "Fryderyk Puls" znajdowały się obok luksusowych mydeł między innymi: wody kolońskie
333,
Royale i
Holenderska, perfumy
Orchid?e, Exquis i Wedgwood.
1855 - Apteka Pod Słońcem mgr
Feliksa Sobierajskiego w Krakowie rozpoczęła produkcję octów toaletowych, pudrów i perfum.
1869 - Apteka i Laboratorium Pod Złotą Koroną mgr
Józefa Trauczyńskiego w Krakowie rozpoczęła wytwarzanie wyciągów ziołowych, wód kolońskich i kremów.
1876 - Polski chemik, profesor i rektor Uniwersytetu Lwowskiego
Bronisław Leonard Radziszewski (obecnie patron firmy Pollena-Aroma) przeprowadził pierwszą syntezę alkoholu fenyloetylowego, który jest do dzisiaj jednym z najważniejszych syntetyków zapachowych. Alkohol fenyloetylowy włączono do produkcji w 1906 roku.
1880 - Laboratorium Farmaceutyczne
Aleksander Rakowski w Zawichoście k. Sandomierza rozpoczęło produkcję proszku i eliksiru do zębów oraz wód toaletowych.
1900 - Apteka Pod Białym Orłem dr
J. Siedleckiego-Grzymały w Krakowie rozpoczęła wytwarzanie mydła, mydła kosmetycznego i wyciągów olejków z ziół.
1919 - Po I wojnie światowej
Wacław Falkiewicz przeniósł swoją Fabrykę Perfum i Kosmetyków z Paryża do Poznania. W latach 30-tych wyroby Falkiewicza obejmowały wszystkie działy rynku kosmetycznego i były najlepiej reklamowane na polskim rynku. Na ulotkach reklamowych do promocji marki Śnieg Tatrzański firma wykorzystywała wizerunek Poli Negri. W tym czasie popularnością cieszyły się kremy pielęgnacyjne Śnieg Tatrzański i Krem Tatrzański, kremy ochronne - krem Lipowy, kremy i wody toaletowe do cery tłustej Smile, szampony do włosów ciemnych i jasnych Śnieg Tatrzański, preparaty do higieny jamy ustnej Odonto i wyroby perfumeryjne, m.in. wody kolońskie
Wielkopolanka,
Old English Lawender. Ponadto firma oferowała szeroką gamę wód kolońskich kwiatowych i perfum:
Atma, Chypre, Czar Narcyzu, Kwiaty Tatrzańskie, Maki, L'Origan, Smart, Mah-Jong, Ni-Tsu-Ki, Mon Paris, Nuit de Paris, Malachit, Six, Scandia, Tabac Turc., Roxy, "55", Noel.
- Fabryka Mydeł, Perfum i Przetworów Chemicznych
Henryk Żak w Poznaniu rozpoczęła produkcję wody kolońskiej
Przemysławka oraz perfum, pudru w płynie, mydła toaletowego, kremu do golenia, pasty do zębów. Na ulotkach reklamowych do promocji Przemysławki wykorzystywany był wizerunek Jana Kiepury, a także Ady Sari. Inne produkty firmy: perfumy dla pań
Loran,
Halka,
Fleurs de Stamboul,
Poemat, perfumy dla panów
Lilas Imperial, perfumy dla wszystkich
Daj-Go, woda kolońska
Lawenda,
Woda Polarna. Fabryka H. Żaka (Heza) stała się po wojnie trzonem Polleny-Lechii w Poznaniu.
- Została założona przez dwóch łódzkich przedsiębiorców
Hugo Guttel'a i
Józefa Wójtowicza Fabryka Mydła i Kosmetyków Hugo Guttel w Łodzi, produkująca mydła i wody kolońskie, m.in. opartą na XVII-wiecznej recepturze
Prastarą. W latach 30. i 40. fabryka była jednym z największych producentów kosmetyków w Polsce. Po II wojnie światowej w 1945 roku kontynuowano produkcję, a fabryka została upaństwowiona i zmieniała nazwę. W 1951 roku przyjęła nazwę Fabryka Kosmetyków Ewa, a w 1971 roku Fabryka Kosmetyków Pollena-Ewa.
1921 - Fabryka Mydła i Perfum
J. i S. Stempniewicz Sp. z o.o. w Poznaniu rozpoczęła produkcję z wiodącą marką
Iste, m.in. mydła toaletowego, kosmetyków, proszku do zębów oraz wód kwiatowych. Firma posiadała wspaniałe piwnice po nieczynnym browarze, które służyły do dojrzewania perfum, np.
Beltistan, Kalia, Tiki, Gri Gri. Kierownikiem produkcji i autorem zapachów był Tadeusz Rogala, twórca m.in.:
Poznanianki, (
Przemysławki?) i wspaniałych perfum
Poemat (od 1972 do 1981 już w Lechii wyprodukowano ich ponad 1700 ton!).
1923 - Została założona przez
Ryszarda Asta Fabryka Perfum i Kosmetyków Violetta w Poznaniu przy ul. Wały Zygmunta Starego 6.
1924 - 15 Lipca dr
Leon Luster z Witoldem Boehmem i Henrykiem Pakszwerem zarejestrowali w Krakowie spółkę - Doktor Luster Preparaty Kosmetyczno-Lekarskie Miraculum, w której wytwarzano kremy, pudry i szampony. Od 1937 roku fabryka produkowała także perfumy, wody toaletowe i kolońskie.
1929 - W wydzielonej z Przemysłowo-Handlowych Zakładów Chemicznych
Ludwik Spiess i Syn S.A. w Warszawie spółce Antiba produkowano wysoko jakościowe kosmetyki wzorowane na francuskich, m. in. kremy, otrąbki i dwa rodzaje pudru Abarid oraz surowce wykorzystywane do produkcji kosmetyków, m.in. lanolinę i wyciągi tkankowe. Poza produkcją własnych kosmetyków Spiess importował i sprzedawał wyroby firm Bourjois i Wolf & Sohn (Kaloderma). Od 1936 roku Antiba produkowała dziewięć rodzajów kremów, toniki i mleczka kosmetyczne, puder Antiba w 12 odcieniach i puder światłochronny, żel i krem do rąk, kosmetyki do higieny jamy ustnej Dentosan, szampon Savona, mydła, depilatory, dezodoranty, perfumy i wody kolońskie
Antiba.
1939 -
Ignacy Soszyński zakłada Poznaniu i prowadzi przez kilka miesięcy manufakturę Marsylianka, produkującą perfumy. W czasie okupacji wytwarza własnym sumptem i rozprowadza pachnidła w Warszawie. Po wojnie próbuje produkować zapachy w Łodzi - firmę znacjonalizowano. W 1952 roku Ignacy zakłada prywatną fabrykę perfum pod nazwą Warszawskie Zakłady Przemysłu Chemicznego ?Ochota?. Firma działa do 1957 roku, po czym właściciel emigruje i prowadził do 1963 roku we francuskim Grasse manufakturę perfum
Givoris. Kolejno Ignacy produkuje w Maroko kosmetyki pod marką Somapar, kupuje też dużą firmę FragranceFloral, produkującą w Casablance kompozycje zapachowe. W 1977 roku Ignacy powraca do Poznania i zakłada fabrykę olejków zapachowych, aromatów spożywczych i kosmetyków Inter Fragrances (kolejno: Frutaroma, Oceanic, Herbaroma, Mazowsze, Euro-Benelux) stając się wkrótce jednym z pierwszych krezusów fiansowych III RP.
1956 - 1 Stycznia rozpoczyna działalność Fabryka Syntetyków Zapachowych Pollena-Aroma w Warszawie, w której tworzono i produkowano kompozycje zapachowe do kosmetyków i perfumerii. Laboratorium zapachowe organizuje mgr
Bogumiła Czapczyńska ? twórczyni polskiej szkoły perfumeryjnej. Do najbardziej znanych kreacji perfumeryjnych, które nadawały zapach markom wód toaletowych należą:
Wars, Sawa (Pollena-Uroda),
Pani Walewska, Brutal i Finezja (Pollena- Miraculum),
Consul, Przemysławka i Poemat (Pollena-Uroda),
Prastara (Florina) oraz mydeł Jacek i Agatka, For You, Palmowe, Oliwkowe i Bambino.
Poznańska filia Polleny-Aromy wyszkoliła na przestrzeni 32 lat liczne grono specjalistów-perfumiarzy, zwanych ?nosami?; mówiło się nawet o poznańskiej szkole perfumeryjnej pod kierunkiem mgr
Mieczysława Jastrzębskiego (autor kompozycji:
Przemysławka Potrójna, Polarna, Szałowa, Pinokio, Baccarat). Perfumiarze szkoły poznańskiej:
Halina Sybilska (
Pani Walewska),
Zofia Modlińska, Wiesław Fidecki, Henryka Kot, Anna Czajka, Aleksandra Kaczmarek, Maria Sudomirska, Ewa Owsian, Elżbieta Blinkiewicz, Aleksandra Hypka.
Perfumiarze wyszkoleni w Warszawie:
Eugeniusz Romanowski, Emilia Serwońska, Magdalena Chmielewska (
Wars)
, Bożena Obukowicz, Zygmunt Marczewski, Magdalena Kozłowska, Bożena Sokołowska, Anna Nagielska, Anna Adamowicz, Monika Kaleta, Piotr Kempski, Agnieszka Pieńkosz-Żagan.
W Pollenie-Aromie szkolili się także pracownicy z innych fabryk pollenowskich, krakowskiej Floriny, a także perfumiarze z Czech, Bułgarii, Łotwy i Indii.
Na podstawie:
http://www.leksykonmasazu.pl/warto-wiedziec/kalendarium-polskiej-kosmetyki-kosmetologii-spawelless-do-1999-roku/29http://www.sitpchem.org.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=138:karty-z Tom 17 i 20.
